Το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών συμμετέχει στη διεθνή ωκεανογραφική αποστολή υποθαλάσσιων ερευνητικών γεωτρήσεων που θα πραγματοποιηθεί στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα Χριστιανά-Σαντορίνη-Κολούμπο (ΧΣΚ), και στην Αμοργό.
The JOIDES Resolution at sunset. (Credit: Shuhao Xie & IODP) [Photo ID: exp368_077]
Το πρόγραμμα στο οποίο συμπράττουν κορυφαίοι διεθνείς ερευνητικοί φορείς, χρηματοδοτείται από το Διεθνές Πρόγραμμα Εξερεύνησης των Ωκεανών (International Ocean Discovery Programme – IODP) που μελετά την εξέλιξη της Γης και την κλιματική αλλαγή. Η ωκεανογραφική αποστολή θα πραγματοποιηθεί με το «JOIDES Resolution» σε διάστημα δύο μηνών από τον Δεκέμβριο του 2022 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2023 και θα περιλαμβάνει υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις σε τέσσερις θέσεις στα βορειοανατολικά και νοτιοδυτικά της Σαντορίνης και σε δύο θέσεις εντός της καλντέρας της Σαντορίνης. Στις γεωτρήσεις στο στο εσωτερικό της καλντέρας, στις οποίες θα συμμετέχει το ΙΘΑΒΒΥΚ, θα εξερευνηθεί η παρουσία μικροβιακής ζωής, θα αναλυθούν τα γονιδιακά χαρακτηριστικά των μικροοργανισμών που θα εντοπιστούν και θα εκτιμηθεί το μέγεθος των γενετικών πόρων και οι πιθανές εφαρμογές τους. Το πλοίο θα επανδρωθεί από περίπου 30 επιστήμονες, 25 άτομα τεχνικό προσωπικό και 65 μέλη πληρώματος. Οι κύριοι επιστήμονες θα είναι ο Καθηγητής T.H. Druitt (Γαλλία) και Dr. S. Kutterolf (Γερμανία), και από το ΕΛΚΕΘΕ και συγκεκριμενα από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών θα είναι η Κύρια Ερευνήτρια κ. Παρασκευή Πολυμενάκου.
Σκοποί της ερευνητικής αποστολής είναι:
1. Ανακατασκευή της γεωλογικής ιστορίας του ηφαιστειακού συμπλέγματος τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια.
2. Κατανόηση της δυναμικής των υποθαλάσσιων ρηγμάτων που οριοθετούν τις θαλάσσιες λεκάνες και συσχετισμός αυτών με την ηφαιστειακή δραστηριότητα της περιοχής.
3. Τεκμηρίωση της πετρογένεσης, εξέλιξης και αποθήκευσης μάγματος στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα τόσο χρονικά όσο και χωρικά.
4. Τεκμηρίωση των διαδικασιών, των προϊόντων και των πιθανών επιπτώσεων της έκρηξης κατά την Ύστερη Χάλκινη εποχή στη Σαντορίνη (Μινωική έκρηξη).
5. Μελέτη της ιστορίας, της δυναμικής και των κινδύνων των υποθαλάσσιων εκρήξεων των Καμένων και του Κολούμπο.
6. Τεκμηρίωση της μετάβασης από ηπειρωτικό σε θαλάσσιο περιβάλλον κατά τη διάρκεια της υποβύθισης στην περιοχή του Αιγαίου.
7. Αναζήτηση της παρουσίας της μικροβιακής ζωής και την καλύτερη κατανόηση των γονιδιακών χαρακτηριστικών και προσαρμογών των μικροβιακών κοινωνιών στα πετρώματα της καλντέρας της Σαντορίνης και της περιοχής γύρω από το Κολούμπο.
8. Προσδιορισμό των βασικών εξελικτικών παραμέτρων της ζωής στη Γη και εκτίμηση του μεγέθους των γενετικών πόρων και των πιθανών εφαρμογών τους
HCMR SeaBiotech Sampling Santorini 2013
Κάθε IODP αποστολή με το JOIDES Resolution είναι μια σημαντική ερευνητική επένδυση ύψους περίπου 10 εκατομμυρίων ευρώ. Η επιστήμη θα συμπληρωθεί από ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δημόσιας προσέγγισης κατά τη διάρκεια της αποστολής, προσφέροντας ευκαιρίες σε νέους επιστήμονες και μαθητές να εκπαιδευτούν και να συμμετάσχουν σε έρευνες σε διεθνές επίπεδο και στο κοινό και στα σχολεία να μάθουν για τα επιστημονικά ευρήματα σε πραγματικό χρόνο μέσω των κοινωνικών δικτύων, των ζωντανών συνδέσεων και των διαδικτυακών σεμιναρίων. Το υλικό της εκστρατείας θα μελετηθεί για πολλά χρόνια μετά. Αναμένεται ότι η αποστολή έχει ήδη προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως και θα μυήσει τους νέους και το κοινό γενικότερα στα μεγάλα ερωτήματα των Επιστημών της Γης και πώς αντιμετωπίζονται μέσω μεγάλων διεθνών συνεργατικών έργων.