Πηγή εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ: https://www.patris.gr/2023/02/13/stin-proin-vasi-neo-spiti-apokta-to-elkethe/

Νέες εγκαταστάσεις αποκτά το ΕΛΚΕΘΕ στην Κρήτη! Πρόκειται για τρία νέα κτήρια στον χώρο της πρώην αμερικανικής βάσης Γουρνών. Εκεί θα φυλάσσεται και θα συντηρείται το νέο υποβρύχιο όχημα  τηλεχειρισμού (ROV) του ΕΛΚΕΘΕ, προϋπολογισμού περ. 5,5 εκατομμυρίων ευρώ!

Ο διευθυντής του ΕΛΚΕΘΕ, Δρ. Αντώνης Μαγουλάς, μιλά στην «Π» για το σημαντικό αυτό έργο, που έγινε χάρη στη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Τα επόμενα χρόνια θα δούμε τις εγκαταστάσεις του ΕΛΚΕΘΕ στην Κρήτη να επεκτείνονται. Τι λειτουργίες του κέντρου θα φιλοξενήσουν τα νέα κτήρια;

«Η συμμετοχή του ΕΛΚΕΘΕ στα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) σηματοδοτεί ένα καθοριστικής σημασίας βήμα για την αναπτυξιακή του πορεία. Συνολικά η χρηματοδότηση του Κέντρου από το ΤΑΑ ανέρχεται στα 25,4 εκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ. Από αυτά τα 11,5 εκατομμύρια περίπου θα διατεθούν για κτηριακές εγκαταστάσεις στην Κρήτη. Το μέγεθος αυτών των εγκαταστάσεων θα αυξηθούν. μέσω του έργου του ΤΑΑ, σχεδόν κατά 45%.

Αυτή τη στιγμή οι εγκαταστάσεις του ΕΛΚΕΘΕ στις Γούρνες (εξαιρουμένου του Ενυδρείου Κρήτης) έχουν ένα συνολικό εμβαδόν περίπου 9.400 τμ: το κεντρικό κτήριο είναι περ. 5.400 τμ και τα δύο κτήρια των υδατοκαλλιεργειών (Aqualabs) περ. 3.500 τμ. Με τη χρηματοδότηση του ΤΑΑ πρόκειται να κατασκευαστούν τρία νέα κτήρια: ερευνητικό κτήριο γραφείων και εργαστηρίων, 3.300 τμ, ένα κτήριο αντλιοστασίου και φίλτρανσης του θαλασσινού νερού για το Ενυδρείο και τα Aqualabs, περ. 100 τμ., και κτήριο για τη φύλαξη και τη συντήρηση πλωτών και υποβρύχιων μέσων, περ.700 τμ.

Να σημειωθεί ότι στο τελευταίο  θα φυλάσσεται και θα συντηρείται το νέο υποβρύχιο όχημα  τηλεχειρισμού (ROV) του ΕΛΚΕΘΕ, προϋπολογισμού περ. 5,5 εκατομμυρίων ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ), το οποίο θα μπορεί να επιχειρεί μέχρι βάθος 3,5 χιλιάδων μέτρων και του οποίου η κατασκευή επίσης συμπεριλαμβάνεται στο έργο ΤΑΑ του ΕΛΚΕΘΕ.

Το νέο ερευνητικό κτήριο θα φιλοξενεί σε μια επιφάνεια περ. 300 τμ ένα κέντρο για  συλλογές καλλιεργειών μικροσκοπικών, κυρίως, οργανισμών, μια υποδομή πολύ σημαντική και πρώτη στην Ελλάδα, καθώς θα φιλοξενεί και υποδομές για εξελιγμένες εφαρμογές βιοτεχνολογίας. Στο κτήριο αυτό  θα κατασκευαστούν επίσης εργαστήρια και γραφεία για τα τρία ινστιτούτα του ΕΛΚΕΘΕ, αίθουσες συναντήσεων, χώρος αναψυχής, κλπ.

Να σημειωθεί ότι για την υλοποίηση του έργου, του οποίου η ένταξη στο ΤΑΑ έγινε πολύ πρόσφατα (7/2/23), το ΕΛΚΕΘΕ συνεργάζεται με ειδική υπηρεσία του ΤΑΙΠΕΔ, καθώς  και με την Τεχνική Υπηρεσία της Περιφέρειας Κρήτης (ΠΚ). Είμαστε ιδιαίτερα ευγνώμονες προς την ΠΚ και τον Περιφερειάρχη, κ. Στ. Αρναουτάκη, για την πολύτιμη στήριξή τους, με την προθυμία τους να στηρίξουν το ΕΛΚΕΘΕ με τη σύνταξη της μελέτης και την παρακολούθηση του έργου, ένα θέμα που υπήρξε «αγκάθι» για τα έργα του ΕΛΚΕΘΕ στην Κρήτη».

Οι υποδομές του ΕΛΚΕΘΕ στην πρώην αμερικανική βάση Γουρνών επηρεάζονται από την αξιοποίηση της περιοχής;

«Φυσικά η λειτουργία του ΕΛΚΕΘΕ θα επηρεαστεί, σε κάποιο βαθμό, από το γεγονός και μόνο ότι σε μερικά χρόνια η περιοχή της πρώην αμερικανικής βάσης θα είναι μια πυκνά δομημένη περιοχή, με πολλούς ανθρώπους να κινούνται σε ένα χώρο, που ελάχιστους επισκέπτες προσελκύει (πέρα από αυτούς που πηγαίνουν στο ΕΛΚΕΘΕ) μέχρι τώρα. Η μόνη γνωστή έως τώρα άμεση επίδραση θα είναι το γεγονός ότι το ΕΛΚΕΘΕ είναι υποχρεωμένο, με βάση ΠΔ που δημοσιεύτηκε πριν από μερικά χρόνια, να δώσει ένα μέρος από τον χώρο στάθμευσης του Ενυδρείου, για κοινή χρήση με τους επισκέπτες ή κατοίκους του χώρου της επένδυσης».

Το ωκεανογραφικό

κ. Μαγουλά, εδώ και χρόνια το ΕΛΚΕΘΕ περιμένει ένα νέο ωκεανογραφικό που ακόμα δεν έχει φτάσει… Σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε;

«Το έργο της ναυπήγησης του νέου ερευνητικού σκάφους του ΕΛΚΕΘΕ, προϋπολογισμού περ. 55 εκατομμυρίων ευρώ, είναι ένα έργο με αυταπόδεικτα τεράστια σημασία, όχι μόνο για ερευνητικούς, αλλά και για εθνικούς σκοπούς. Η  έναρξη της υλοποίησης του έργου καθυστερεί εξαιτίας της δυσκολίας που αντιμετωπίζουν οι αρμόδιες αρχές να βρουν τρόπο να καλυφθεί η εθνική συμμετοχή, που ανέρχεται στο 25% του προϋπολογισμού.

Το υπόλοιπο 75% έχει εξασφαλιστεί με δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία έχει ήδη καταθέσει σε ελληνική τράπεζα το ποσό των 8 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία όμως το ΕΛΚΕΘΕ δεν μπορεί να εισπράξει, επειδή ακόμα δεν έχει βρεθεί η λογιστική οδός για το πώς μπορεί να γίνει, με δεδομένο το γεγονός της μη εξασφάλισης της εθνικής συμμετοχής. Προφανώς η κατάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα απογοητευτική, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψιν η στρατηγική σημασία του έργου, καθώς επίσης και το γεγονός ότι τα ερευνητικά σκάφη του ΕΛΚΕΘΕ είναι μεγάλης ηλικίας».

Σημαντικό «αγκάθι» για τα ερευνητικά κέντρα είναι η στελέχωσή τους. Τι βήματα έχουν γίνει και τι ανάγκες υπάρχουν;

«Τα ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα  αντιμετωπίζουν εδώ και πολλά χρόνια προβλήματα με τη στελέχωσή τους με ερευνητικό, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό. Πριν από πέντε περίπου χρόνια δόθηκαν στα ερευνητικά κέντρα θέσεις ερευνητών μετά από πολλά έτη. Στο ΕΛΚΕΘΕ εκλέχτηκαν, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, 11 νέοι ερευνητές. Πριν από τέσσερα χρόνια δόθηκαν, επίσης καινούργιες θέσεις διοικητικού και τεχνικού (Ειδικό Τεχνικό Επιστημονικό Προσωπικό – ΕΤΕΠ) προσωπικού.

Στο ΕΛΚΕΘΕ αποδόθηκαν 7 θέσεις διοικητικού και 24 θέσεις ΕΤΕΠ. Η επιλογή του προσωπικού ακολούθησε τις διαδικασίες ΑΣΕΠ, εκτός από τη μια του διοικητικού προσωπικού, που αφορούσε σε θέση πολύτεκνου / πολύτεκνης, η οποία πέρασε στη δικαιοδοσία της ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ).

Είμαστε τώρα στη φάση της ολοκλήρωσης της διαδικασίας επιλογής. Τα αποτελέσματα της επιλογής  για τις  θέσεις διοικητικού προσωπικού έχουν  δημοσιευτεί σε ΦΕΚ και πέντε επιλεγέντες / επιλεγείσες έχουν ήδη αναλάβει καθήκοντα. Από τις 24 θέσεις ΕΤΕΠ, για τις οποίες η διαδικασία ήταν εξαρχής πιο  χρονοβόρα, έχει δημοσιευτεί σε ΦΕΚ η απόφαση της επιλογής για τις 9 θέσεις και αναμένεται σύντομα η δημοσίευση των υπολοίπων.

Το ΕΛΚΕΘΕ, επίσης, αυτή τη χρονική  περίοδο ξενικά τη  διαδικασία για την εκλογή 7 νέων θέσεων Ειδικών Λειτουργικών Επιστημόνων  (ΕΛΕ)».

 

Δεδομένης της ενεργειακής κρίσης, το ΕΛΚΕΘΕ μπορεί να καλύψει τις υποχρεώσεις του; Η χρηματοδότηση είναι ικανοποιητική;

«Οι πολύ μεγάλες αυξήσεις αποτελούν και για το ΕΛΚΕΘΕ, όπως και για όλους τους άλλους δημόσιους φορείς ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα. Στην περίπτωση του Κέντρου μας, οι δαπάνες για ενέργεια (ηλεκτρικό ρεύμα) αυξήθηκαν κατά περίπου 130%. Προσπάθειες της Συνόδου των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων να δοθεί έκτακτη επιχορήγηση στον τακτικό προϋπολογισμό δεν τελεσφόρησαν. Τα περισσότερα από τα Κέντρα έχουν ανεξόφλητους ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς.

Στο ΕΛΚΕΘΕ, είχαμε την τύχη τα έσοδα του Ενυδρείου την περασμένη χρονιά να είναι αρκετά υψηλά και να μπορέσουν να καλύψουν μέρος των αυξημένων οικονομικών αναγκών για ενέργεια. Γενικά, το 2022 ήταν ένα πολύ επιτυχημένο εισπρακτικά έτος. Με την ενίσχυση, επίσης, από την Περιφέρεια Κρήτης, το Ενυδρείο αναζωογονήθηκε και έκανε βήματα μπροστά στην ανάπτυξή του,  μετά τη διετή περιπέτεια της πανδημίας.

Να σημειωθεί ότι το ΕΛΚΕΘΕ, όντας ο μοναδικός ερευνητικός φορέας που διαθέτει ερευνητικό στόλο, είχε να αντιμετωπίσει και το αντίστοιχα αυξημένο κόστος των καυσίμων για τα τρία σκάφη του ΕΛΚΕΘΕ (Αιγαίο, Φιλία, Αλκυών), αλλά αυτό καλύφθηκε, κατά ένα μεγάλο μέρος, από τα ερευνητικά έργα που τα χρησιμοποίησαν».

τοχή μέλους της ερευνητικής ομάδας του ΕΛΚΕΘΕ. Τα έξοδα των αποστολών καλύπτονται εξ ολοκλήρου από το INACH στο κομμάτι που αφορά στη μετάβαση από το Σαντιάγκο της Χιλής στην Ανταρκτική και πίσω, καθώς επίσης και την παραμονή στους ερευνητικούς σταθμούς.

 

Η εξωστρέφεια  του Ιδρύματος

Βλέπουμε πως επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ συνεργάζονται με συναδέλφους τους από όλο τον κόσμο, φτάνουν ως την… Ανταρκτική. Τι να περιμένουμε, πού εστιάζετε όσο αφορά στην έρευνά σας;

«Το ΕΛΚΕΘΕ συνεχίζει μια μακρόχρονη παράδοση εξωστρέφειας. Οι ερευνητές του συμμετέχουν σε πολυάριθμα δίκτυα και συνεργάζονται με Έλληνες και ξένους ομολόγους τους σε όλον τον κόσμο. Ο αριθμός των χωρών, με τις οποίες το Κέντρο έχει αναπτύξει συνεργασία φτάνει στις 70. Πρόσφατα το ΕΛΚΕΘΕ, χάρη στις ενέργειες του Δρ. Παντελή Καθάριου (ΙΘΑΒΒΥΚ), συμμετέχει στο ερευνητικό έργο με τίτλο: “Elucidating bacteria-phage infection networks (BPINs) in Antarctic marine environments”, το οποίο αποτελεί εθνικό ερευνητικό πρόγραμμα της Χιλής και βρίσκεται υπό την αιγίδα του INACH (Chilean Antarctic Institute).

Το αντικείμενο του έργου είναι η μελέτη της αλληλεπίδρασης βακτηρίων και ιών στο θαλάσσιο οικοσύστημα της Ανταρκτικής. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν ερευνητικές ομάδες από το Universidad Autónoma de Chile  (Instituto de Ciencias Biomédicas, Facultad de Ciencias de la Salud), το Pontificia Universidad Católica de Valparaíso (Instituto de Biología, Facultad de Ciencias), ενώ ως διεθνείς συνεργάτες συμμετέχουν το ΕΛΚΕΘΕ, το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών “Αλέξανδρος Φλέμιγκ” (Εργαστήριο Βιοπληροφορικής) και το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης (Marine Lab, Biology Department).

Το έργο περιλαμβάνει δύο ερευνητικές αποστολές στην Ανταρκτική, σε ερευνητικούς σταθμούς της Χιλής. Στις αποστολές αυτές προβλέπεται η συμμετοχή μέλους της ερευνητικής ομάδας του ΕΛΚΕΘΕ. Τα έξοδα των αποστολών καλύπτονται εξ ολοκλήρου από το INACH στο κομμάτι που αφορά στη μετάβαση από το Σαντιάγκο της Χιλής στην Ανταρκτική και πίσω, καθώς επίσης και την παραμονή στους ερευνητικούς σταθμούς. Το ερευνητικό αυτό έργο αποτελεί μοναδική ευκαιρία, όχι μόνο για το ΕΛΚΕΘΕ, αλλά και για τη χώρα μας να συμμετάσχει σε μια διεθνή επιστημονική αποστολή στην Ανταρκτική.

Εξ όσων γνωρίζουμε, είναι η πρώτη φορά που ελληνικός φορέας συμμετέχει σε βιολογική/περιβαλλοντική έρευνα στις πολικές περιοχές. Τα οφέλη που θα αποκομίσουμε είναι τεράστια και θα δώσουν πολύ μεγάλη ώθηση στην ανταγωνιστικότητα των επιστημόνων του Κέντρου σε διεθνές επίπεδο. Σε επιστημονικό επίπεδο θα μπορέσουμε να μελετήσουμε τη μικροβιακή οικολογία σε ένα εντελώς παρθένο ολιγοτροφικό οικοσύστημα, όπως αυτό της Ανταρκτικής, συγκρίνοντάς το με το θερμό, αλλά αντίστοιχα ολιγοτροφικό, οικοσύστημα της Μεσογείου.

Μέσω των σύγχρονων, ομικών τεχνολογιών, αλλά και της σχετικής εμπειρίας που διαθέτει το ΕΛΚΕΘΕ, θα μπορέσουμε να εξερευνήσουμε νέες βιοδραστικές ουσίες με στόχο την ανάπτυξη καινοτόμων βιοτεχνολογικών προϊόντων (πχ ψυχρόφιλα βιοδραστικά ένζυμα). Αντίστοιχα οφέλη θα υπάρξουν στην προβολή και στην εξωστρέφεια της ελληνικής έρευνας κάτι που αποτελεί βασική επιδίωξη, τόσο της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και της πολιτικής ηγεσίας».