Πηγή: https://www.athina984.gr/2021/07/15/ola-osa-prepei-na-xerete-gia-tis-medoyses-etsi-oste-na-mi-fovaste-i-na-fovaste/
Δεν είναι όλες οι μέδουσες επικίνδυνες και δεν αποτελούν δείγμα ρύπανσης των θαλασσών. Το φαινόμενο της εμφάνισης των μεδουσών δεν είναι πρωτόγνωρο ιδιαίτερα για το Αιγαίο ενώ η πληθυσμιακή έκρηξη, που παρατηρείται κατά διαστήματα οφείλεται κυρίως στα φαινόμενα της υπεραλίευσης και της κλιματικής αλλαγής.
Η δρ. Παναγιώτα (Γιολάντα) Κουλούρη, κύρια ερευνήτρια του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών μοιράζεται τις γνώσεις της, με τον Αθήνα 9.84
Ποιά η διαφορά μεταξύ μέδουσας και τσούχτρας
Ο όρος «μέδουσα» αναφέρεται στη δεύτερη φάση ανάπτυξης του βιολογικού κύκλου αυτών των ζελατινοειδών οργανισμών που αποτελούν μια μεγάλη ομάδα του ζωοπλαγκτού που ζει σε όλα τα βάθη και πλάτη του παγκόσμιου ωκεανού. Η πρώτη φάση ανάπτυξης των συγκεκριμένων οργανισμών είναι ο «πολύποδας» ο οποίος προσκολλάται σε στερεά υποστρώματα του πυθμένα και στη συνέχεια αποκόπτεται για να αναπτυχθεί σε ενήλικη μέδουσα, η οποία και μετακινείται κατά κύριο λόγο με τη βοήθεια των ρευμάτων» εξηγεί η κα Κουλούρη.
Η λέξη «τσούχτρα» ταυτίζεται με τη μέδουσα, εφόσον ο συγκεκριμένος όρος αναφέρεται στα είδη μεδουσών που προκαλούν «τσούξιμο» (εξ ου και ο όρος τσούχτρα) κατά την επαφή τους με το ανθρώπινο σώμα. Επομένως περιλαμβάνει εκείνα τα είδη τα οποία μπορούν να προκαλέσουν κνησμό σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος μας με τα οποία έρχονται σε επαφή και ενδεχομένως αλλεργικές και άλλες αντιδράσεις.
Για παράδειγμα, το είδος Cotylorhiza tuberculata (καφέ-κίτρινο χρώμα) που αποτελεί ένα από τα κοινά είδη μεδουσών που εμφανίζονται σε διάφορες ελληνικές παραλίες είναι εντελώς «ακίνδυνη», μιας και δεν προκαλεί κανενός είδους κνησμό ή κάποια άλλη αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού. Αντίθετα, το είδος Pelagia noctiluca (μωβ-ροζ χρώματος) αποτελεί μέδουσα-τσούχτρα καθώς προκαλεί από ενοχλητικό έως οδυνηρό τσίμπημα ή αρκετές φορές σοβαρότερες αντιδράσεις όταν έρθει σε επαφή με το ανθρώπινο σώμα.
Οι επικίνδυνες μέδουσες -τσούχτρες
Οι τσούχτρες-μέδουσες που μπορούν να θεωρηθούν επικίνδυνες στη θαλάσσια περιοχή της Μεσογείου με την έννοια ότι μπορεί πιθανότατα να προκαλέσουν σοβαρές αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό είναι είδη των γενών Physalia, Carybdea, Rhopilema, Cassiopea, Pelagia. Στις ελληνικές θάλασσες, η πιο κοινή τσούχτρα παραμένει η Pelagia noctiluca (μωβ-ροζ χρώματος).
Ποιές είναι οι αιτίες αύξησης του πληθυσμού τους
Η εκτεταμένη εμφάνιση και αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών σχετίζεται με την αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και με άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (π.χ. έντονες βροχοπτώσεις ιδιαίτερα κατά την περίοδο της άνοιξης). Επίσης, έχει σχέση με τη μείωση του βαθμού θήρευσής τους από διάφορα πελαγικά ψάρια για τα οποία αποτελεί σημαντική τροφή εξαιτίας της υπεραλίευσης. Η παρουσία των μεδουσών δεν έχει άμεση σχέση με τη οργανική ρύπανση.
Σε περίπτωση εμφάνισης μεδουσών στις παραλίες ή τσιμπήματος η δρ Παναγιώτα Κουλούρη συμβουλεύει τα ακόλουθα:
Όταν συναντάμε μέδουσες σε μια θαλάσσια περιοχή καλό είναι να αποφεύγουμε την άμεση επαφή μαζί τους εφόσον δε γνωρίζουμε αν το είδος είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο και επομένως αποφεύγουμε το κολύμπι σε αυτές τις περιοχές. Το μόνο δε που μπορούμε να κάνουμε είναι να περιμένουμε να αλλάξει η διεύθυνση του ανέμου, αφού λόγω των θαλάσσιων ρευμάτων συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένα σημεία των ακτών.
Στη περίπτωση τσιμπήματος αποφεύγουμε το τρίψιμο στο σημείο επαφής, ξεπλένουμε με άφθονο θαλασσινό νερό, χρησιμοποιούμε αμμωνία και φαρμακευτικά σκευάσματα ειδικά για τσιμπήματα. Μπορείτε επίσης να τοποθετήσετε πάγο ή κρύες κομπρέσες στο σημείο επαφής. Αν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν και γίνονται εντονότερα ίσως είναι καλύτερα να επισκεφτούμε ένα νοσοκομείο ή ένα κέντρο υγείας. Χρειάζεται δε ιδιαίτερη προσοχή για τα αλλεργικά άτομα.
Καλλιόπη Ασλανίδου