Πηγή CretaLIVE: https://www.cretalive.gr/kriti/mapworms-mimisi-tis-prosarmogis-kai-tis-plastikotitas-stoys-thalassioys-skolikes
Νέο ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΛΚΕΘΕ στα πλαίσια του «Ορίζοντας Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έρευνα και την καινοτομία στο ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.
Ένα ρομπότ είναι μία μηχανή η οποία ελέγχεται από μία κεντρική μονάδα και χρησιμοποιείται για να εκτελεί συγκεκριμένες εργασίες αυτόματα. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα MAPWORMS στα πλαίσια του «Ορίζοντας Ευρώπη» στοχεύει να δημιουργήσει ρομπότ εμπνευσμένα από τους θαλάσσιους σκώληκες όπως είναι οι Πολύχαιτοι και τα Σωληνοειδή. Αυτοί οι θαλάσσιοι σκώληκες που έχουν προσαρμοστεί σε όλα τα θαλάσσια ενδιαιτήματα, ακόμα και στα πιο ακραία, αντιπροσωπεύουν μία ενδιαφέρουσα πηγή βιολογικής έμπνευσης. Επιπρόσθετα, παρόλη την πολυπλοκότητά τους, θέτουν σε εφαρμογή απλοποιημένες αρχές που κάνουν την αισθητηριο-κινητική τους συμπεριφορά αρκετά απλή αλλά αποτελεσματική. Συγκεκριμένα, η ικανότητα των οργανισμών αυτών να θάβονται μέσα στο ίζημα ή να επιμηκύνουν μέρη του σώματός τους είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λειτουργίες για να χρησιμοποιηθούν σε ρομπότ.
Στα πλαίσια του προγράμματος MAPWORMS, αυτά τα «σκουλήκια-ρομπότ» θα μπορούν να εκτελούν εργασίες ως απόκριση σε διάφορα περιβαλλοντικά ερεθίσματα (π.χ. φως, pH) και να προσαρμόζονται στο περιβάλλον αλλάζοντας το σχήμα τους. Με τη βοήθεια της χρήσης «έξυπνων υλικών» όπως είναι οι «έξυπνες» υδρογέλες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να αλλάζουν σχήμα με βάση τα διαφορετικά περιβαλλοντικά ερεθίσματα μπορεί να δημιουργηθεί αυτή η νέα γενιά ρομπότ. Η δημιουργία αυτών των ρομπότ θα είναι αποτέλεσμα συνεργασίας διαφορετικών επιστημών: η βιολογία αποτελεί την έμπνευση και παρέχει την απαραίτητη πληροφορία για τη συμπεριφορά και μορφολογία/ανατομία αυτών των οργανισμών, τα μαθηματικά θα χρησιμοποιηθούν για τη μοντελοποίηση των βιολογικών μηχανισμών και η ρομποτική και η μηχανική θα παρέχουν τα εργαλεία και τα καινοτόμα υλικά για την δημιουργία των ρομπότ.
Το ΕΛΚΕΘΕ αποτελεί βασικό εταίρο του προγράμματος MAPWORMS εξαιτίας της εμπειρίας του στη μελέτη των θαλάσσιων σκωλήκων αλλά και στον επιστημονικό εξοπλισμό που διαθέτει για την απεικόνιση και ανάλυσή τους. Πιο συγκεκριμένα, το ΕΛΚΕΘΕ διαθέτει έναν μικροτομογράφο ο οποίος χρησιμοποιεί ακτίνες Χ και επιτρέπει την τρισδιάστατη απεικόνιση των οργανισμών και την περαιτέρω ανάλυση των εικόνων αυτών. Βασικό πλεονέκτημα της τεχνικής αυτής είναι ότι μπορούν να απεικονιστούν οι εσωτερικές και οι εξωτερικές δομές των οργανισμών χωρίς να καταστραφεί το δείγμα. Τα δεδομένα που θα προκύψουν από τη χρήση του μικροτομογράφου, καθώς και οι αναλύσεις (π.χ. πυκνότητα, πάχος δομών) θα χρησιμοποιηθούν για την μοντελοποίηση μορφολογικών και ανατομικών παραμέτρων απαραίτητων για την δημιουργία των «σκουληκο-ρομπότ».
Τα «σκουλήκια-ρομπότ» έχουν υψηλό επιστημονικό και κοινωνικό αντίκτυπο καθώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την ιατρική για τη βελτιστοποίηση διαφόρων θεραπευτικών διαδικασιών (π.χ. μικρότερες χειρουργικές τομές, αυξημένη ασφάλεια, ταχύτερη ανάρρωση). Επιπρόσθετα, αυτού του είδους ρομπότ μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως αισθητήρες ρύπων σε διάφορους τομείς καθώς έχουν την δυνατότητα να αντιδρούν σε διαφορετικά περιβαλλοντικά ερεθίσματα.
Το ερευνητικό πρόγραμμα MAPWORMS έχει τετραετή διάρκεια και χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έρευνα και την καινοτομία με συνολικό προϋπολογισμό 2.896.750 €. Η συντονίστρια του προγράμματος είναι η Prof. Arianna Menciassi από το Sant’Anna School of Advanced Studies (SSSA). H ομάδα αποτελείται από 6 εταίρους συμπεριλαμβανομένων 2 μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Το ΕΛΚΕΘΕ συμμετέχει ως βασικό εταίρος με προϋπολογισμό 297.500 €.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας & Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) είναι ένα από τα τρία ινστιτούτα του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης και εγκαταστάσεις στην Ανάβυσσο Αττικής και Σούδα Χανίων. Με προσωπικό 120 ατόμων και 27 τακτικούς ερευνητές, δραστηριοποιείται στην θαλάσσια βιοποικιλότητα, γενετική και γονιδιωματική, και τις υδατοκαλλιέργειες.